Nederlands
Frysk
Skûtsjes
29-07-2010 - Elk jaar rond de tijd van het skûtsjesilen denk ik meer dan gewoon aan mijn voorouders. Vooral aan mijn overgrootmoeder, die bij ons thuis altijd ‘Beppe fan ‘t skip’ (Oma van 't schip) werd genoemd en aan mijn grootmoeder Wopkje, de oma waarnaar ik vernoemd ben. Zij is geboren op een skûtsje. In die tijd was skûtsjesilen wel wat anders dan nu.
Beppe fan ‘t skip, Neeltje van der Woude (1862-1957) was getrouwd met Jelle Aukes Veltman (1867-1914). Samen hadden ze vijf kinderen. Twee zoons en drie dochters. Een van hen was mijn oma. Toen mijn overgrootvader kwam te overlijden, was mijn oma twaalf jaar. Mijn overgrootmoeder stond er toen alleen voor. Zij is zonder haar man, maar met haar gezin op het skûtsje gebleven en heeft het varen niet opgegeven. Met haar zoons is zij nog jaren blijven varen.
Zeven mensen op een skûtsje. De woon- en werkplaats van deze huishouding. In weer en wind moest er worden gewerkt. Lente, zomer, herfst én winter. Het was een erg hard bestaan. Het is bijna niet meer voor te stellen hoe de mensen aan boord van deze schepen leefden.
Dat dit bestaan, ook voor mijn oma, toen nog maar een meisje, niet altijd gemakkelijk was, blijkt uit de volgende anekdote.
Het was eind jaren zestig, dat mijn oma en opa met mijn vader en moeder met de auto een eind gingen rijden. Destijds was dat een mooi uitje op een zondagmiddag. Ze reden in Drenthe, een eind langs de Drentsche Hoofdvaart. Toen mijn moeder zei dat er geen eind aan die vaart kwam, zei mijn oma: ‘je zult maar moeten lopen met een skûtsje achter je aan’.
Ze vertelde dat ze als jong meisje regelmatig ‘s morgens voor dag en dauw uit bed werd gehaald om het skûtsje te trekken om toch de snelheid er wat in te houden. Net als nu, was ook toen tijd geld. Het gebeurde vaak dat ze tegenwind hadden en dan moest ze in de trekband lopen. Als er in de verte een flauwe bocht was, hoopte ze dat er weer gezeild kon worden, maar als ze daar dan waren, viel dat vaak tegen.
Wat nog extra indruk op mij maakte, was dat ze vertelde, dat ze vaak noch vreselijk slaperig was als ze in de lijn liep. Ze liep dan zo’n beetje te slapen. Als de grond wat oneffen was, schrok ze zo nu en dan wakker...
Tegenwoordig gaat het bij skûtsjes om snelheid, lengte, zeil en wie er wint. Natuurlijk zit het winnen in het bloed van de schippers. Ze zijn erg fanatiek. Ik denk dat dit mede komt door het harde bestaan dat deze schippers van hun voorouders in hun genen mee hebben gekregen door het leven op een skûtsje.
Reacties
Ad Pontier op donderdag 19 augustus 2010
Er zaten afgelopen week bij de IFKS ook niet-Friezen in de A-klasse skûtsjes, waaronder mijn dochter op het skûtsje van Woudsend. (Voor de eerste keer meedoen, en dan 7e worden in het algemeen klassement.) Friezen weten dus ook Hollanders te inspireren tot grote prestaties!
Wopkje de Jong, Fansels op donderdag 26 augustus 2010
Bedankt voor uw leuke reactie. Een knappe prestatie!
Ik heb dit jaar het skûtsjesilen niet van de wal af gezien, maar wel heb ik het uitgebreid gevolgd via Omrop Fryslân radio overdag en 's avonds het skûtsjejournaal op de televizie. Ook kon ik 's middags de skûtsjes prima volgen via GPRS op mijn pc.
Toch gaat er niks boven zelf gaan kijken. De sfeer proeven en, fansels, het weer, de wind, de zon en het water!
sipke wagenaar op zondag 3 februari 2013
hallo wopkje de jong
je verhaal met een meer dan grote belangstelling gelezen.
je oma heb ik niet gekend ,maar wel muoike neeltje zoals mijn grootmoeder haar noemde. als kind ben ik vaak bij hen aan boord geweest ze woonde toen met haar zoon auke op het skutsje, waar toen nog mee gevaren werd. auke stond bekend als de leste turfskipper fan gerdyk, broer bouwe kende ik ook, als we samen met mijn moeder daar op visite kwamen, keek ik altijd vol bewondering naar de scheepjes in de fles en begreep maar niet hoe die er in kwamen en dat werd me ook niet verteld.
Wopkje de Jong op zondag 10 februari 2013
Van harte bedankt voor de reactie. Eigenlijk had ik ook wel een kijkje willen nemen aan boord van dit skûtsje. Ik zou er erg graag meer over te weten komen.